De geheimen van een dorpse denker
De Schlagerfilosoof is een tragikomische roman over de hypnotiserende aantrekkingskracht en filosofie van schlagers, dirndls en het onvervalste Heimat-gevoel van de Hunsrück
‘Elk verlangen naar de verte is heilloos’ – Alfred uit Laubach.
Waaruit bestaat toch de onweerstaanbare charme van larmoyante schlagers als ‘Junge komm bald wieder’? En hoe komt het eigenlijk dat de fijnbesnaarde journalist van een intellectueel weekblad bijna moet huilen als hij het lied ‘Zwei kleine Italiener’ van Conny Froboess hoort? In Hans Hoenjets tragikomische roman De schlagerfilosoof ontdekken we niet alleen de filosofie van de schlager, maar ervaren we ook de hypnotiserende aantrekkingskracht van het verhevene en het aardse, het apollinische en het dionysische. Het boek is bovendien een onvervalste ode aan het Heimat-gevoel van de Hunsrück en het beroemde filmepos Heimat van Edgar Reitz.
De hoofdpersoon uit De schlagerfilosoof is de hectiek van het grootsteedse leven meer dan zat en vlucht tijdens zijn sabbatical naar de arcadische streek waar de serie Heimat is opgenomen. Hij is van plan zich volledig onder te dompelen in het ware dorpsleven en eindelijk het boek te voltooien waar hij al zo lang mee worstelt. Diep in zijn hart wil hij aards en ongecompliceerd zijn, maar zijn pogingen om net zo volks als de drankzuchtige schlagerzanger Alfred uit Laubach te worden, botsen steevast met zijn hooggestemde ambities. Wanneer hij ook nog eens verliefd wordt op een wulpse dirndl is de verwarring compleet. In deze bij vlagen hilarische roman is niets wat het lijkt en vormen dromen, verlangens en eenzaamheid zo’n giftige cocktail dat de held het spoor bijster raakt. Dit is een roman die niet alleen na de Boekenweek van 2016 – die geheel in het teken van Duitsland stond – maar ook in de Maand van de Filosofie (Thema: over de grens) als geroepen komt en die niet alleen onthult waarom we meer op onze oosterburen lijken dan we ooit dachten, maar ook welke onverwachte wijsheden er in schlagers verborgen zitten.
Een uitgebreid verhaal over De Schlagerfilosoof verscheen in De Gelderlander, edities Arnhem en omgeving, op dinsdag 1 maart 2016. Hieronder het volledige artikel.
Op zaterdag 2 april 2016 verscheen in het cultuurkatern van de Limburger onderstaand interview (klik op figuur voor artikel):
Schlagers, dirndls en een schrijver
DOOR ADRI GORISSEN GEPUBLICEERD OP 02-04-2016
Echte wijsheid zit in bier en schlagers, stelt een van de hoofdpersonen van `De Schlagerfilosoof’ van journalist en schrijver Hans Hoenjet (Valkenburg, 1953). Het is een tragikomisch boek over heilloos verlangen.
Als hij terugdenkt aan zijn jeugd in Valkenburg herinnert Hans Hoenjet zich vooral de schlagers uit de jaren zestig en begin jaren zeventig die hij hoorde via de Duitse televisie of tijdens het carnaval in zijn woonplaats.
Liedjes als Junge komm bald wieder van Freddy Quinn, Siebzehn Jahr, blondes haar van Udo Jürgens, Du van Peter Maffay, Zwei kleine Italiener van Conny Froboess en Marmor, Stein und Eisen bricht van Drafi Deutscher. Een paar jaar geleden heeft hij er een compilatie van gebrand op een cd, die hij nog altijd regelmatig afspeelt.
„Die schlagers hebben een blijvende indruk op me gemaakt”, vertelt de freelancejournalist en leraar Nederlands aan een hbo-opleiding, „ze bezorgen me nog steeds warme en sentimentele gevoelens als ik ze hoor. Ze zitten veel knapper in elkaar wat compositie en tekst betreft dan menigeen denkt. Er worden elementaire hartstochten en gevoelens in vertolkt, op een naïeve, maar mooie manier.”
Toch is die schlagerliefde niet direct de aanleiding voor het schrijven van zijn eerste roman, getiteld De Schlagerfilosoof. Hoenjet, die eerder al (in 1989) de verhalenbundel De Wraakengel publiceerde: „Ik ben een groot fan van de Duitse televisieserie Heimat van Edgar Reitz, die speelt in de Hunsrück. Een paar jaar geleden ben ik samen met mijn broer de plekken uit die serie gaan bezoeken. Tijdens die reis hebben we iemand ontmoet die heel veel op Alfred lijkt, de tweede hoofdpersoon uit het boek. Die had zijn garage omgebouwd tot een soort privébiergarten waar hij op zijn accordeon en Hammond-orgel schlagers voor ons speelde.”
Dat gegeven heeft hij gebruikt voor zijn boek. Hoofdpersoon daarin is Hans, een wat oudere, gescheiden journalist. Hij is naar het plaatsje Morbach in de Hunsrück gereisd om daar eindelijk eens de roman waar hij al jaren aan werkt te voltooien. Daarnaast hoopt hij er een mooie, fraai geschapen Duitse met „verrukkelijke borsten en roomblanke billen” aan de haak te slaan, want hij droomt van diepe decolletés in dirndljurken.
Van het schrijven komt echter niet veel, want de vooral met literatuur, kunst en filosofie bezige Hans maakt kennis met de simpele en aardse Alfred. Hij komt in diens biergarage terecht, waar hij luistert naar zijn schlagervertolkingen, zijn buitenissige en seksistische verhalen en zijn eenvoudige en rechtlijnige visies op de wereld. De Duitser wordt zijn schlagerfilosoof, de man waarvan hij hoopt dat hij hem de diepere betekenis van de liedjes onthult. Alfred plopt echter alleen maar flesjes Bitburger voor hem open en trekt hem steeds verder zijn universum in, waardoor Hans verloedert en het voltooien van zijn boek steeds verder uit zich raakt.
„Ik wilde zien wat er gebeurt als je zo’n intellectueel type als Hans in een wat gesloten omgeving plaats, waarin de mensen een hele simpele kijk op de wereld hebben en ze de tegeltjeswijsheden van de schlagers voor waar aannemen”, zegt hij. „De schlager staat vooral voor een aantal heel eenvoudige, aardse elementaire gevoelens. Emoties die intellectuelen veronachtzamen. Het levensgevoel van de normale mensen is de hoofdpersoon kwijtgeraakt, vindt hijzelf. Door met hen in contact te treden, hoopt hij zichzelf terug te vinden.”
Hans leert te langen leste dat verlangen heilloos is. Hoenjet plaatst in zijn boek het verlangen naar het ongeremde, naar de aardse driften tegenover het verlangen naar het hogere, het schone, het leven in de geest. Er woedt daardoor een tweestrijd in Hans en uiteindelijk beseft hij dat hij beide verlangens met elkaar moet verenigen om het geluk te vinden.
Er zitten heel wat autobiografische elementen in De Schlagerfilosoof, erkent Hoenjet. De hoofdpersoon heet niet voor niets Hans, al heeft hij nog even overwogen om hem een andere naam te geven. „Want het blijft natuurlijk, ondanks alles wat we gemeen hebben, een roman.”
En het boek speelt ook niet voor niets in de Hunsrück. „Die streek fungeert als een soort metafoor voor het Limburg waar ik vandaan kom”, weet de schrijver, „door de Hunsrück als decor te gebruiken, kon ik zonder in clichés te vervallen schrijven over het Limburg uit mijn jeugd.”
Hans Hoenjet – De Schlagerfilosoof. Uitgeverij Brave New Books, 220 blz. ISBN 9789402144826. Prijs 20 euro.
Proeflezen
De schlagerfilosoof verscheen in 2016 en is verkrijgbaar bij bol.com en bij de boekhandel. Recensie-exemplaren op aanvraag.
Via de volgende link kunt u de eerste twee hoofdstukken
downloaden:
Een nieuwe editie van deze roman (2e druk) verschijnt voorjaar 2021 bij uitgeverij Fugato